Τα έργα προστασίας και ανάδειξης
Έργο «Α΄ φάση αποκατάστασης αρχαίου θεάτρου Σπάρτης»
Το έτος 2018 το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έκανε αποδεκτή δωρεά του αμερικανικού Ιδρύματος J. M. Kaplan, ύψους 100.000 δολαρίων (81.070,13 Ευρώ), μέσω του σωματείου «Διάζωμα». Αντικείμενο της συγκεκριμένης χρηματοδότησης είναι το έργο «Α΄ φάση αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου Σπάρτης», το οποίο και υλοποιεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας από το 2019. Πρόκειται για το αρχικό στάδιο της εγκεκριμένης το 2013 μελέτης αποκατάστασης του μνημείου η οποία περιλαμβάνει την αρχιτεκτονική αποτύπωση, τη συνολική τεκμηρίωση και τη διατύπωση προτάσεων για την αποκατάστασή του. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και με πρωτοβουλία του σωματείου «Διάζωμα» εκπονήθηκε από εξειδικευμένο μελετητή, υπό την εποπτεία και με τη συνδρομή της πρώην Ε΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Στο επίκεντρο των επεμβάσεων βρίσκεται η αποκάλυψη και αποκατάσταση του κτιστού αγωγού του θεάτρου (ευρίπου) με σκοπό την απομάκρυνση των ομβρίων υδάτων, που από την κορυφή του λόφου της ακρόπολης, καταλήγουν στην ορχήστρα, προκαλώντας σημαντικές φθορές στο μνημείο. Για τον σκοπό αυτό είναι απαραίτητος ο καθαρισμός του αγωγού σε όλη του την έκταση, η απελευθέρωση της φραγμένης εξόδου του προς νότο και η αποκατάσταση του τμήματος που έχει υποστεί καθίζηση στο νοτιοανατολικό άκρο της ορχήστρας. Αντικείμενο του έργου αποτελεί και η περισυλλογή, μεταφορά και τακτοποίηση διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών σε θέση πλησίον του μνημείου.
Εργασίες έτους 2019
Το πρώτο έτος των εργασιών διανοίχθηκαν τομές σε διάφορα τμήματα της ορχήστρας, του σκηνικού οικοδομήματος και της ανατολικής παρόδου του θεάτρου. Στην ορχήστρα αποκαλύφθηκαν λείψανα του μαρμάρινου δαπέδου της και τμήματα του περιμετρικού αγωγού, ο οποίος εντοπίστηκε και νοτιότερα, εκτός του μνημείου.
Εργασίες έτους 2020
Οι εργασίες που εκτελέστηκαν κατά το έτος 2020 επικεντρώθηκαν στη μεταφορά και τακτοποίηση αρχιτεκτονικών μελών και στην αποκάλυψη της προς νότο συνέχειας του ανατολικού σκέλους του κτιστού αγωγού του θεάτρου.
Εργασίες έτους 2021
Το 2021 καθαρίστηκε το ανοιχτό τμήμα του ανατολικού και δυτικού σκέλους του ευρίπου και ήρθαν στο φως τμήματά του που είχαν αποκαλυφθεί κατά το παρελθόν.
Εργασίες έτους 2022
Οι πιο κρίσιμες για την κατασκευή επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2022 και περιλάμβαναν την αποκάλυψη σε όλη του την έκταση του μέρους του ευρίπου που έχει υποστεί καθίζηση στα νοτιοανατολικά της ορχήστρας. Ακολούθησε η απομάκρυνση και τακτοποίηση σε προσωρινή θέση των λίθων της παραμορφωμένης περιοχής, ενώ έγιναν και μικροσυγκολλήσεις ορισμένων μαρμάρινων μελών.
Εργασίες έτους 2023
Το έργο ολοκληρώθηκε εμπρόθεσμα τον Δεκέμβριο του 2023, με την αποκατάσταση του νοτιοανατολικού τμήματος του ευρίπου. Σε συνέχεια των εργασιών της προηγούμενης χρονιάς, προηγήθηκε η εξυγίανση του εδάφους και η επαναφορά της ορθής στάθμης του, ενώ στη συνέχεια τα μαρμάρινα και πώρινα μέλη του μνημείου τοποθετήθηκαν εκ νέου στις αρχικές τους θέσεις.
Έργο «Αποκατάσταση αρχαίου θεάτρου Σπάρτης»
Το ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Πελοπόννησος 2021-2027» έργο με τίτλο «Αποκατάσταση αρχαίου θεάτρου Σπάρτης» έχει προϋπολογισμό 1.600.000€ και υλοποιείται με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Ως ημερομηνία έναρξής του έχει οριστεί η 18.01.2021 και λήξης η 30.06.2025. Το έργο βασίζεται στην εγκεκριμένη το έτος 2013 μελέτη αποκατάστασης του μνημείου και περιλαμβάνει επεμβάσεις στο κατώτερο κοίλο, την ορχήστρα και το ανατολικό ανάλημμα του θεάτρου. Κύριο αντικείμενό του είναι η εκτέλεση εργασιών για την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη των κατώτερων σειρών εδωλίων, με τις αντίστοιχες κλίμακες, την ορχήστρα και την προεδρία του θεατρικού οικοδομήματος. Στο πλαίσιο της υλοποίησής του πραγματοποιούνται και εργασίες πεδίου, όπως ανασκαφικοί καθαρισμοί, επιχωματώσεις, αποχωματώσεις και διαμορφώσεις του χώρου. Το έργο περιλαμβάνει επίσης την πλήρη τεκμηρίωση του μνημείου, καθώς και την ανάπτυξη υποδομών για την πληροφόρηση και εξυπηρέτηση του κοινού (ενημερωτικές πινακίδες, έκδοση έντυπου υλικού κ.ά.).
Η υλοποίηση του έργου αναμένεται να ενισχύσει τη διδακτική αξία του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της ακρόπολης, την πόλη και την τοπική κοινωνία. Παράλληλα, θα αναδείξει τον ρόλο του ως τοπόσημο και ζωντανό στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας του τόπου.
